Terapia integracji sensorycznej – standardy

      Dr J.Ayers /1991/ uważa, że głównym zadaniem tej terapii jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców  sensorycznych w szczególności przedsionkowych , proprioceptywnych i dotykowych w taki sposób, że dziecko  spontanicznie będzie formułowało reakcje adaptacyjne poprawiające integracje tych bodźców. Podczas terapii integracji sensorycznej relacje zachodzące między procesami sensorycznymi i zachowaniem ruchowym    kształtują i poprawiają połączenia synaptyczne w ośrodkowym układzie nerwowym. Prawidłowa organizacja synaptyczna ośrodkowego układu nerwowego determinuje właściwe programowanie i przetwarzanie informacji sensorycznych  w następnych relacjach jednostki z otoczeniem / Cool 1995/.  Aby następowała poprawa w organizacji ośrodkowego układu nerwowego podczas terapii stosowane są takie ćwiczenia, które będąc właściwym „wyzwaniem” dla uczestnika terapii są stymulujące dla mózgu. Ćwiczenia muszą być dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka jednak nie mogą być zbyt łatwe ani zbyt trudne. Tylko takie ciągłe balansowanie na granicy możliwości dziecka poprawiając organizację oun wpływa na zmianę zachowania w sferze motorycznej i emocjonalnej , poprawie funkcji językowych i poznawczych , a przede wszystkim przejawia się lepszą efektywnością uczenia się.

Terapia odwołująca się do integracji sensorycznej obejmuje kilka poziomów oddziaływania i zwykle nie zaczyna się i nie kończy na sali terapeutycznej. Zwykle początkiem terapii jest spotkanie z rodzicami kończące proces diagnozy. Podczas tego spotkania diagnosta nie tylko stwierdza i omawia typ zaburzeń integracji sensorycznej ale rozpoczyna długi proces wyjaśniania zachowań dziecka w relacji do stwierdzonych zaburzeń integracji sensorycznej. Ten proces wyjaśniania kontynuowany jest zwykle przez terapeutę przez cały okres terapii dziecka. 

 Efektywna terapia integracji sensorycznej musi opierać się na  właściwej diecie sensorycznej i modyfikacji otoczenia.Terapia integracji sensorycznej jest swoistym zapewnieniem właściwej diety sensorycznej dla mózgu. Diety w której unikamy pewnych wrażeń dezorganizujących zachowanie na określonym etapie terapii i jednocześnie zapewniamy wrażenia organizujące jego zachowanie. Pojecie diety sensorycznej poraz pierwszy wprowadziła P. Willbarger odnosząc je do zestawy procedur stosowanych do dzieci z obronnością dotykową. Można jednak rozszerzyć zakres tego pojęcia, pamiętając, że wrażenia sensoryczne są swoistym „pokarmem” dla mózgu,  a ich brak – deprywacja – zawsze skutkuje poważnymi zaburzeniami rozwojowymi.  Rodzice, a tym bardziej terapeuta muszą wiedzieć, które z naturalnych codziennych rutynowych aktywności dadzą dziecku sensoryczne bodźce wpływające pozytywnie na stan pobudzenia, emocje, koncentrację uwagi, koordynację, percepcję – zachowanie. Poprzez stały kontakt z rodzicami terapeuta monitoruje kumulację bodźców sensorycznych docierających do mózgu nie tylko podczas terapii integracji sensorycznej ale również w skutek naturalnej aktywności dziecięcej. 

Kolejnym nieodzownym elementem terapii integracji sensorycznej są specyficzne ćwiczenia na odpowiednio wypsażonej sali. Mają postać „naukowej zabawy” w której dziecko chętnie uczestniczy i ma przekonanie, że kreuje zajęcia wspólnie z terapeutą. Podczas terapii  nie uczy się dzieci konkretnych umiejętności lecz poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności , a one pojawiają się w sposób naturalny jako konsekwencja poprawy funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Terapeuta nie tyle kieruje zachowaniem dziecka ile kreuje takie wymagania by dziecko było w stanie odpowiadać na nie coraz bardziej złożonymi reakcjami adaptacyjnymi. Terapia powinna uwzględnić przede wszystkim właściwy dobór przestrzeni i przyrządów terapeutycznych ,które będą zastosowane podczas sesji terapeutycznej.

Terapia dostarcz właściwych doświadczeń sensorycznych  pozwalających dziecku wykształcić więcej zachowań adaptacyjnych. Nie można traktować terapii integracji sensorycznej jak stymulacji sensorycznej. Nie tyle ważne jest nasilenie i bogactwo bodźców sensorycznych / gabinety stymulacji zmysłowej/ ale to czy są one celowe i mają określone znaczenie dla dziecka .

Terapia integracji sensorycznej nie jest wyuczonym stale powtarzanym schematem ćwiczeń ale jak niektórzy piszą sztuką ciągłej analizy zachowania dziecka i permanentnego doboru i modyfikacji stosowanych zadań.

Odbywa się w sali gimnastycznej lub dużym pomieszczeniu specjalnie do tego przystosowanym i wyposażonym w odpowiednie przyrządy. Wyposażenie sali terapeutycznej musi przede wszystkim obejmować wiele urządzeń do stymulacji systemu przedsionkowego , proprioceptywnego i dotykowego  ale również wzrokowego , słuchowego i węchowego. Atmosfera podczas terapii   sprzyja rozwojowi wewnętrznej potrzeby ujarzmiania środowiska. Dziecko czując ,że odnosi sukcesy w coraz większej ilości coraz bardziej skomplikowanych zadań podnosi swoją samoocenę i chętnie uczestniczy w zajęciach. Takie doświadczenia w kierowaniu swoim zachowaniem zaczyna przenosić również na inne sytuacje poza salą terapeutyczną co zaczynają zauważać rodzice i nauczyciele. Zmienia się obraz dziecka i jego funkcjonowanie w środowisku. 

Sprzęt i pomoce do terapii integracji sensorycznej w sklepie EMPIS  www.empis.pl

                                                                                    Zbigniew Przyrowski